پنج نیروی رقابتی پورتر

پنج نیروی رقابتی را مایکل پورتر، استاد اقتصاد آمریکایی، معرفی کرد که برای تحلیل محیط رقابتی شرکت‌ها بسیار حائز اهمیت هستند. این پنج نیرو به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا از فرصت‌ها و تهدیدات بازار استفاده کنند و استراتژی‌های مناسبی برای رقابت با رقبا انتخاب کنند.

1. تهدید رقبا (Threat of Competitors)

اولین نیروی رقابتی پورتر، تهدید از طرف رقباست. شرکت‌ها باید به دقت رقبا را مورد بررسی قرار دهند و استراتژی‌های رقابتی رقبا را درک کنند. برای برنده شدن در بازار، شرکت‌ها باید توانایی رقابت با رقبا را داشته باشند و برنامه‌های مناسبی برای مقابله با رقبا اجرا کنند.

2. تهدید جایگزین‌ها (Threat of Substitutes)

نیروی رقابتی دیگر، تهدید از طرف جایگزین‌ها است. اگر محصول یا خدمات شرکت قابلیت جایگزینی داشته باشند، احتمال انتقال مشتریان به جایگزین‌ها وجود دارد. بنابراین، شرکت‌ها باید محصولات و خدمات خود را بهبود داده و ارزش افزوده بیشتری برای مشتریان ایجاد کنند تا از این تهدید محافظت کنند.

3. قدرت برندها (Bargaining Power of Buyers)

نیروی رقابتی دیگر، قدرت برندها یا مشتریان است. اگر خریداران توانمند باشند و توانایی مذاکره با شرکت‌ها را داشته باشند، این موضوع می‌تواند بر روی قیمت‌ها و سودآوری شرکت‌ها تأثیر بگذارد. شرکت‌ها باید نیازها و خواسته‌های خریداران را به خوبی درک کنند و به آنها پاسخ مناسبی ارائه دهند.

4. قدرت تامین‌کنندگان (Bargaining Power of Suppliers)

نیروی رقابتی بعدی، قدرت تامین‌کنندگان است. اگر تامین‌کنندگان قدرتمند باشند و شرایط نقدی را به تعیین قیمت محصولات تحمیل کنند، این موضوع می‌تواند بر روی هزینه‌های تولید شرکت‌ها تأثیر بگذارد. به همین دلیل، مدیریت صحیح ارتباط با تامین‌کنندگان برای شرکت‌ها اهمیت دارد.

5. رقابت درون‌صنعتی (Industry Rivalry)

نیروی رقابتی آخر، رقابت درون‌صنعتی است. شرکت‌ها در صنایع خاصی رقابت می‌کنند و تلاش می‌کنند تا بهترین عملکرد را ارائه دهند. این رقابت‌ها می‌تواند بر روی نرخ سودآوری و رشد شرکت‌ها تأثیر بگذارد. استراتژی‌های مناسب برای رقابت در صنعت‌ها، اهمیت زیادی دارد.

استفاده از پنج نیروی رقابتی پورتر در تحلیل بازار

پنج نیروی رقابتی پورتر، ابزارهایی کاربردی برای تحلیل بازار هستند که به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا مزایا و معایب رقابتی خود را در مقابل رقبا و بازار درک کنند. با بهره‌گیری از این نیروها، شرکت‌ها می‌توانند بهترین استراتژی‌ها را برای رقابت با سایر شرکت‌ها در صنعت خود انتخاب کنند و به نحو احسن به نیازها و خواسته‌های مشتریان پاسخ دهند.

تطبیق با تهدیدات رقابتی

از آنجایی که رقابت در بازارها بسیار شدید است، شرکت‌ها باید به خوبی با تهدیدات رقابتی مواجهه کنند. این تهدیدها ممکن است از جانب رقبا، جایگزین‌ها، خریداران و تامین‌کنندگان بیاید و تأثیر مستقیم بر روی سودآوری و رشد شرکت‌ها داشته باشد. به همین دلیل، تحلیل دقیق و جامع از این نیروها برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک شرکت بسیار حائز اهمیت است.

رقابت در صنایع جدید

در عصر فناوری و پیشرفت‌های علمی، صنایع جدیدی به وجود آمده‌اند که رقابت در آن‌ها بسیار فراتر از رقابت در صنایع سنتی است. شرکت‌ها باید با توجه به پنج نیروی رقابتی پورتر، استراتژی‌های مناسبی را برای ورود به این صنایع و رقابت با شرکت‌ها و نیروهای رقابتی آنها انتخاب کنند.

پیش‌بینی تغییرات بازار

تغییرات بازاری به سرعت رخ می‌دهند و شرکت‌ها باید به سرعت به این تغییرات واکنش نشان دهند. با استفاده از پنج نیروی رقابتی پورتر، شرکت‌ها می‌توانند تغییرات رقابتی و رفتار رقبا را پیش‌بینی کنند و به نحو احسن به این تغییرات واکنش نشان دهند.

نقشه‌برداری استراتژیک در پنج نیروی رقابتی پورتر

استراتژی‌های موفق شرکت‌ها باید به دقت و با توجه به پنج نیروی رقابتی پورتر نقشه‌برداری شوند. با استفاده از این نیروها، شرکت‌ها می‌توانند به بهترین شکل ممکن در بازار عمل کنند و رشد و توسعه را تجربه کنند.

 

 

سوالات متداول در باره پنج نیروی رقابتی پورتر

 

1. آیا استفاده از پنج نیروی رقابتی پورتر به تنهایی کفایت می‌کند؟

بله، نیروهای رقابتی پورتر ابزارهای کاربردی هستند که به تنهایی می‌توانند به شرکت‌ها کمک کنند تا محیط رقابتی خود را درک کنند و استراتژی‌های مناسبی را انتخاب کنند.

2. آیا این نیروها فقط برای شرکت‌های بزرگ مناسب هستند؟

خیر، پنج نیروی رقابتی پورتر برای همه‌ی اندازه‌های شرکت‌ها قابل استفاده هستند. حتی شرکت‌های کوچک هم می‌توانند از این ابزارها برای تحلیل بازار و انتخاب استراتژی‌های رقابتی استفاده کنند.

3. آیا این نیروها تنها برای صنایع خاصی مناسب هستند؟

خیر، پنج نیروی رقابتی پورتر برای هر نوع صنعت قابل استفاده هستند. این نیروها به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا در هر نوع صنعت و با هر نوع رقبا، استراتژی‌های مناسبی را انتخاب کنند.

4. آیا استفاده از پنج نیروی رقابتی پورتر به تنهایی کافی است یا نیاز به تحلیل‌های دیگری هم داریم؟

استفاده از نیروهای رقابتی پورتر می‌تواند ابزار قدرتمندی برای تحلیل بازار باشد، اما برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک بهتر است از تحلیل‌های دیگری هم استفاده کنید. برای مثال، تحلیل SWOT و تحلیل PESTEL نیز به عنوان ابزارهای مفیدی در تصمیم‌گیری‌های استراتژیک مطرح هستند.

5. چگونه می‌توانیم نیروهای رقابتی پورتر را در شرکت‌مان به کار ببریم؟

برای استفاده از نیروهای رقابتی پورتر در شرکت‌تان، ابتدا باید بازار مورد نظر خود را دقیقاً تحلیل کنید و نیروهای رقابتی موجود را شناسایی کنید. سپس استراتژی‌های رقابتی مناسب را برای مقابله با این نیروها انتخاب کنید و آن‌ها را به عمل بیاندازید.

6. آیا این نیروها تنها برای شرکت‌های تولیدی مناسب هستند یا شرکت‌های خدماتی نیز می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند؟

نیروهای رقابتی پورتر برای هر نوع شرکتی قابل استفاده هستند، بدون توجه به نوع فعالیت شرکت. برای شرکت‌های تولیدی، خدماتی، تجاری و حتی آموزشی نیز این ابزارها بسیار کارآمد هستند.

7. آیا استفاده از نیروهای رقابتی پورتر تنها برای شرکت‌هاست یا می‌توانیم از آن‌ها در مقیاس‌های کوچک‌تر هم استفاده کنیم؟

نیروهای رقابتی پورتر برای هر نوع سازمانی مناسب هستند، از جمله شرکت‌های کوچک و استارتاپ‌ها. در واقع، استفاده از این ابزارها برای شرکت‌های کوچک به دلیل حساسیت آنها نسبت به شرایط رقابتی، از اهمیت بالایی برخوردار است.

 

شدت فضای رقابتی ناشی از رقابت میان شرکت های درون بازار زیاد است اگر

1 وقتی که تعداد شرکت ها زیاد باشد

2 وقتی بازار کوچک و کم رشد باشد

3 وقتی تمایز کیفی کم باشد

4 وقتی تفاوت قیمتی کم باشد

5 وقتی که موانع خروج از صنعت زیاد باشد

6 وقتی هزینه رفتن مشتری از برند شما به برند دیگر کم باشد

7 وقتی به لحاظ ساختاری مانند همدیگر باشند

شدت فضای رقابتی ناشی از تهدید تازه واردها زیاد است اگر

1 وقتی که نیاز به سرمایه گذاری بالا نباشد

2 نیاز به مقیاس تولید بالا نباشد.

3 مقیاس توزیع بالا احتیاج نباشد.

4 وقتی هزینه جایگزینی برای مشتری کم باشد

5 وقتی چرخه یادگیری کوتاه باشد و قوانین و مقررات ورود به صنعت سخت نباشد

شدت فضای رقابتی ناشی از چانه زنی مشتری زیاد است اگر

1 وقتی که نسبت تعداد فروشنده به تعداد مشتری زیاد باشد

2 وقتی مازاد عرضه وجود داشته باشد

3 وقتی میزان خرید مشتری به نسبت درآمد ما زیاد باشد

4 وقتی میزان خرید مشتری از ما نسبت به هزینه های او کم باشد

5 وقتی محصول با قدرت برند بالا و متمایزی وجود داشته باشد و تفاوت ارزش های پیشنهادی ما با آن برند کم باشد

6 وقتی کالای ما برای مشتری استراتژیک نباشد

8 وقتی هزینه جایگزینی برای مشتری کم باشد. یعنی مشتری به راحتی فروشگاه خود را عوض کند و برای خرید به جای دیگری برود

شدت فضای رقابتی ناشی از قدرت چانه زنی تامین کننده ( کسانی که ما از آن ها مواد مصرفی می خریم که تولید کنیم) زیاد است اگر

1 وقتی که مقدار عرضه از مقدار تقاضا کمتر باشد

2 وقتی تعداد تامین کننده کم و مشتری برای خرید مواد مصرفی زیاد باشد

3 وقتی خرید ما از تامین کننده به نسبت درآمد ما زیاد باشد

4 وقتی خرید ما نسبت به هزینه های ما زیاد باشد

5 وقتی کالا و خدمات تامین کننده برای ما استراتژیک ( حیاتی باشد و نتوان از جای دیگر تهیه کرد ) باشد

6 وقتی تمایزات محصول و خدمات تامین کننده زیاد باشد

7 وقتی هزینه جایگزینی تامین کننده برای مشتری زیاد است . یعنی تامین کننده مشابهی که بتواند نیازهای ما را تامین کند وجود نداشته باشد.

تهدید محصول جایگزین وجود دارد اگر

به عنوان مثال استامینوفن ، بروفن و سایر مسکن ها وجود دارند اما همه آن ها می‌توانند برای کاهش درد استفاده شوند. یعنی محصولاتی که از منشأ متفاوت هستند ولی کاربرد یکسان دارند. برای مثال، هواپیما و قطار از لحاظ محصول رقیب هم محسوب نمی‌شوند اما از آن‌جایی که کار هر دو رساندن مسافران به مقصد است، ممکن است مشتریان در انتخاب دچار تردید شوند و به جای قطار به سراغ هواپیما بروند و بالعکس. در نتیجه به صورت ناخودآگاه در سودآوری صنعت تاثیر می‌گذارد و هنگام ارزیابی جذابیت باید مورد توجه قرار گیرد.

 

 

این مقاله فقط برای افزایش آگاهی و راهنمایی های عمومی تهیه شده است و مشاوره کاری یا حرفه ای نیست. شما نباید به اطلاعات مندرج در این مقاله بدون کسب مشاوره تخصصی خاص عمل کنید. جهت انجام مشاوره با کارشناسان خبره تماس حاصل کنید و یا در صورت تمایل برای ارتباط با کارشناسان مرکز مشاوره کسب و کار یوناکس اینجا کلیک کنید.